Βρεφικός εκτινασσόμενος αντίχειρας

Τι είναι;

   Στα βρέφη μπορεί να αναπτυχθεί μερικές φορές επίκτητη τενοντοελυτρίτιδα του μακρού καμπτήρα του αντίχειρα. Ένα οζίδιο παγιδεύεται στο έλυτρο του τένοντα προκαλώντας αίσθημα αναπήδησης ή εμπλοκή σε κάμψη, ανάλογα με το μέγεθός του. Είναι το ίδιο συχνό σε αγόρια και κορίτσια, ενώ στο ένα τέταρτο των περιπτώσεων είναι αμφτερόπλευρο.

Πώς γίνεται η διάγωση;

   Η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει λίγο, καθώς το σύμπτωμα δε γίνεται άμεσα αντιληπτό, ή μπορεί να θεωρηθεί εσφαλμένα εξάρθρημα του αντίχειρα. Οι γονείς παρατηρούν τη μόνιμη κάμψη του αντίχειρα και ανησυχούν, οπότε σπάνια μεγαλώνει το παιδί χωρίς θεραπεία.Στη διαφορική διάγνωση περιλαμβάνεται η πολύ σπάνια συγγενής ανωμαλία του “αγκιστρωτού αντίχειρα”.

Ποια η αντιμετώπιση;

Αρχικά το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με παρακολούθηση και ήπιες διατατικές ασκήσεις, ή μικρά ναρθηκάκια έκτασης. Σε ένα σημαντικό ποσοστό των περιπτώσεων η ίαση γίνεται αυτόματα, πριν την ηλικία των δύο ετών. Σε διαφορετική περίπτωση πραγματοποιείται χειρουργική διάνοιξη του Α1 δακτυλιοειδούς συνδέσμου. Συνήθως επιδιώκεται η επεμβατική θεραπεία να γίνεται σχετικά νωρίς, ώστε να μην υπάρχει ιδιαίτερη ανάμνηση της τραυματικής διαδικασίας από το παιδί.

Σημ. Από την εμπειρία μας έχει παρατηρηθεί μια σύγχυση σχετικά με το αν η πάθηση είναι συγγενής ή επίκτητη. Σε αυτό συμβάλλει ο διεθνής όρος “Congenital Trigger Thumb” (συγγενής εκτινασσόμενος αντίχειρας). Η διάκριση αυτή παίζει σημαντικό ρόλο στη χώρα μας, σε περιπτώσεις ασθενών με ιδιωτική ασφάλιση υγείας, γιατί κατά κανόνα δεν καλύπτεται η αντιμετώπιση συγγενών παθήσεων.

Επώδυνος πρηνισμός (Nursemaid’s Elbow)

Τι είναι;

   Πρόκειται για υπεξάρθρημα του αγκώνα από αιφνίδια έλξη, σε βρέφη και παιδιά από 6 μηνών έως πέντε περίπου ετών. Κατά τον πρηνισμό και υπτιασμό του αντιβραχίου (όπως όταν κάνουμε «κου-πε-πε») σε φυσιολογικές συνθήκες, το ένα από τα δύο οστά του αντιβραχίου, η κερκίδα, περιστρέφεται γύρω από την ωλένη σε μια τροχιά που καθορίζεται από ένα σύνδεσμο, το δακτυλιοειδή σύνδεσμο.

   Στις πολύ μικρές ηλικίες, λόγω σκελετικής ανωριμότητας υπάρχει συνδεσμική χαλαρότητα με αποτέλεσμα κατά την απότομη έλξη του άνω άκρου να «εκτροχιάζεται» η κεφαλή της κερκίδας και να παραμένει εκτός θέσης.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

   Το ιστορικό είναι συνήθως ενδεικτικό, καθώς περιγράφεται απότομα τράβηγμα του χεριού από άλλο άτομο (π.χ. ο γονιός προσπαθεί να σηκώσει το παιδί από το έδαφος με έλξη του άνω άκρου). Από τη στιγμή εκείνη το παιδί αρνείται να σηκώσει ή να λυγίσει το τραυματισμένο του χέρι και διαμαρτύρεται ή κλαίει, χωρίς να μπορεί να προσδιορίσει και να περιγράψει το ακριβές σημείο του πόνου. Έτσι συχνά δημιουργείται η εντύπωση ότι το σημείο της βλάβης βρίσκεται στον ώμο ή τον καρπό. Μετά την ανάταξη χρειάζονται συνήθως λίγα λεπτά για να επανέλθει η κινητικότητα και να υποχωρήσει η ενόχληση.

  Ακτινογραφικός έλεγχος ενδείκνυται μόνο όταν το ιστορικό δεν είναι σαφές και μπορεί να υπάρχει κάκωση από άμεση πλήξη ή πτώση. Επίσης αν έχει καθυστερήσει η ανάταξη μπορεί να μην υποχωρούν άμεσα τα συμπτώματα και να χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Ποιά είναι η αντιμετώπιση; 

   Ο επώδυνος πρηνισμός πρέπει να ανατάσσεται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από τον Ορθοπαιδικό ή τον Παιδίατρο, με έναν ειδικό χειρισμό (κάμψη του αγκώνα με τάση και ηπτιασμό). Συνήθως γίνεται αισθητή με την ψηλάφηση μια αναπήδηση «κλίκ» και επανέρχεται άμεσα η ομαλή κινητικότητα του αγκώνα, επιβεβαιώνοντας τη διάγνωση. Αν υπάρχει οίδημα, μπορεί να χορηγηθεί αναλγητικό σε μορφή σιροπιού, ή και να γίνει απλή ανάρτηση στα μεγαλύτερα παιδιά.

Ο τραυματισμός αυτός δεν αφήνει κάποια μόνιμη βλάβη και οι γονείς πρέπει να καθησυχάζονται, αλλά και να ενημερώνονται για το μηχανισμό της κάκωσης ώστε να αποφεύγεται η επανάληψή του. Μετά την ηλικία των πέντε ετών οι σύνδεσμοι ισχυροποιούνται και ο κίνδυνος υποτροπής εξαλείφεται.

Αποφυσίτιδα ή Οστεοχονδρίτιδα του κνημιαίου κυρτώματος (νόσος Osgood – Schlatter)

Τι είναι;

   Πρόκειται για τοπική φλεγμονή λόγω έλξης του κνημιαίου κυρτώματος (κάτω από το γόνατο στην πρόσθια επιφάνεια) από τον επιγονατίδικό σύνδεσμο. Θεωρείται αναπτυξιακή νόσος και συνοδεύει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ οστού και μαλακών μορίων. Εμφανίζεται συνήθως σε δραστήρια παιδιά 10-15 ετών και συχνά συνυπάρχει υψηλή θέση της επιγονατίδας. Στα αγόρια μπορεί να εμφανίζεται σε μικρότερη ηλικία.

   Χαρακτηριστικά το παιδί διαμαρτύρεται για έντονο πόνο κυρίως μετά από αθλητικές δραστηριότητες κάτω από το γόνατο, ενώ η περιοχή του κνημιαίου κυρτώματος εμφανίζεται διογκωμένη, θερμή και επώδυνη στην πίεση. Κάποιες φορές μπορεί τα συμπτώματα να εμφανίζονται και στα δύο γόνατα ταυτόχρονα ή πρώτα στο ένα και μετά στο άλλο.

Πως γίνεται η διάγνωση;

   Η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική με εντοπισμένο άλγος, προπέτεια και εικόνα φλεγμονής στην πάσχουσα περιοχή. Ο ακτινογραφικός έλεγχος αναδεικνύει κατακερματισμό της κνημιαίας απόφυσης και η αυξητική πλάκα φανερώνει σημαντικό δυναμικό ανάπτυξης. Μπορεί να διακρίνεται και οίδημα μαλακών μορίων τοπικά λόγω του αντιδραστικού υγρού.

Ποιά είναι η αντιμετώπιση; 

   Κατά κανόνα η τροποποίηση των δραστηριοτήτων με ελάττωση της έντασης και της διάρκειας των αθλοπαιδιών είναι αρκετή. Χρειάζεται να γίνει αντιληπτό από το παιδί και τους γονείς ότι η ύφεση θα καθυστερήσει και μπορεί να απαιτηθεί υπομονή για αρκετούς μήνες. Όταν τα συμπτώματα είναι έντονα χορηγούνται αντιφλεγμονώδη και χρησιμοποιείται ελαστική επιγονατίδα ή κατάλληλη υποεπιγονατιδική “δέστρα” (strap) κνημιαίου κυρτώματος.

Μπορεί να προκληθεί μόνιμη βλάβη;

   Στα περισσότερα παιδιά η κατάσταση αυτή υποχωρεί πλήρως και τα συμπτώματα παρουσιάζουν ύφεση ως την ολοκλήρωση της ανάπτυξης. Κάποιες φορές μπορεί η προβολή του κνημιαίου κυρτώματος να παραμείνει, αποτελώντας κυρίως αισθητικό και όχι λειτουργικό  πρόβλημα.

  Στις σπάνιες, σοβαρές περιπτώσεις εμμένουσας ευαισθησίας, μπορεί μετά την ενηλικίωση να χρειαστεί να αφαιρεθεί χειρουργικά  το κατακερματισμένο οστεοχόνδρινο τεμάχιο. Έχουν περιγραφεί σαν σπάνιες επιπλοκές της νόσου, απόσπαση του κνημιαίου κυρτώματος, ρήξη του επιγονατιδικού τένοντα, αναστολή της ανάπτυξης της κνήμης και δημιουργία ανάκυρτου γόνατος.

Τι είναι η Ιδιοπαθής σκολίωση;

Πρόκειται για πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης (στο μετωπιαίο επίπεδο) σε συνδυασμό με στροφική παραμόρφωση(εγκάρσιο και οβελιαίο επίπεδο). Έτσι η σκολίωση αφορά παραμόρφωση του αξονικού σκελετού και στις τρείς διαστάσεις.

Διακρίνεται ανάλογα με την ηλικία έναρξης σε βρεφική (0-3 ετών), παιδική (4-10 ετών) και εφηβική (>10 ετών). Ενώ η ήπια σκολίωση εμφανίζεται σε αγόρια και κορίτσια με την ίδια συχνότητα, η σοβαρή, εξελισσόμενη μορφή είναι συχνότερη στα κορίτσια. Συνήθως υπάρχει οικογενειακό ιστορικό (κάποιος από τους δύο γονείς εμφανίζει σκολίωση). Παρά το γεγονός ότι αναμφισβήτητα υπάρχει γενετική βάση, έχουν ενοχοποιηθεί ορμονικές διαταραχές (επίπεδα μελατονίνης) και διαταραχές ιδιοδεκτικότητας (ισορροπίας), ωστόσο η αιτιολογία δεν είναι απόλυτα σαφής.

Χρησιμοποιούμε τον όρο “ιδιοπαθής” για να τη διαχωρίσουμε από τη συγγενή (π.χ. αδυναμία σχηματισμού ή διαχωρισμού σπονδύλων), τη νευρομυϊκή (π.χ. εγκεφαλική παράλυση), την τραυματική, τη νεοπλασματική και τη δευτεροπαθή (π.χ. μυϊκός σπασμός φλεγμονώδους αιτιολογίας, ανισοσκελία).

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η κλινική υποψία μπαίνει συνήθως από τον Παιδίατρο ή τους γονείς του παιδιού. Ο ορθοπαιδικός στη συνέχεια εξετάζει το παιδί και αξιολογεί το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τη βαρύτητα της σκολίωσης και εκτιμά το δυναμικό εξέλιξης ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Ασυμμετρία του κορμού, των ώμων και της οσφυϊκής πτυχής καθώς επίσης και ανισοσκελία είναι ευρήματα που λαμβάνονται υπόψιν. Όταν κρίνεται σκόπιμο, χρήσιμη είναι η μέτρηση με το σκολιώμετρο. Η ύπαρξη πόνου και δυσκαμψίας κατά τη δοκιμασία της επίκυψης μπορεί να υποδηλώνει την παρουσία φλεγμωνής ή νεοπλασίας (π.χ. οστεοειδές οστέωμα) και χρήζει ιδιαίτερης διερεύνησης.

Ακολουθεί ακτινολογικός έλεγχος που γίνεται κατά κανόνα με προσθιοπίσθια ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης, στην οποία πρέπει να προσδιορίζεται το σημείο Risser (ενδεικτικό της σκελετικής ωρίμανσης). Έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης το αξονόγραμμα και η μέθοδος της επιφανειακής τοπογραφίας. Υπολογίζεται η γωνία Cobb, η οποία μετρά τη μεγαλύτερη κλίση και βοηθά στην αξιολόγηση  και μελλοντική παρακολούθηση της κύρτωσης.

Ποιά η αντιμετώπιση;

Εφόσον αποκλειστούν παθολογικά οργανικά αίτια και καταλήξουμε στη διάγνωση της ιδιοπαθούς σκολίωσης, η αντιμετώπιση καθορίζεται από τη βαρύτητα της παραμόρφωσης και το δυναμικό ανάπτυξης του σκελετού.

Εφόσον το κύρτωμα είναι μικρότερο από 25º και η ανάπτυξη έχει ολοκληρωθεί, η πιθανότητα επιδείνωσης είναι αμελητέα. Η σκολίωση σε αυτά τα επίπεδα είναι κυρίως αισθητικό πρόβλημα και όχι λειτουργικό και αντιμετωπίζεται μόνο εφόσον υπάρχουν συμπτώματα. Σε περίπτωση που υπάρχει σημαντικό δυναμικό ανάπτυξης χρειάζεται παρακολούθηση και αξιολόγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε 6 μήνες ή ανάλογα με την κρίση του Ορθοπαιδικού).

Σε βαρύτερες σκολιώσεις (25º – 40º) και σε μικρές ηλικίες, μπορεί να κριθεί απαραίτητη η τοποθέτηση κηδεμόνα. Τέλος, σε ακόμα μεγαλύτερα κυρτώματα, ειδικά εφόσον παρατηρείται επιδείνωση, αρχίζουν να δημιουργούνται συμπτώματα λόγω ελάττωσης της ζωτικής χωρητικότητας του θωρακικού κλωβού, οπότε αποκτά ένδειξη η χειρουργική αντιμετώπιση με σπονδυλοδεσία πολλών επιπέδων.